Cây Cà Gai Leo

Cà gai leo (còn có tên gọi khác là Cà gai dây hay cây cà vạnh, cà quýnh, cà lù, gai bướm). Một số kinh nghiệm của dân gian cho rằng cây Cà gai leo còn được sử dụng để chữa ngộ độc rượu, giải rượu rất tốt. Ngoài ra tác dụng bảo vệ tế bào gan mạnh đến nỗi khi uống rượu chỉ cần chà răng hoặc nhấm rễ Cà gai leo thì bạn sẽ tránh được say. Trong trường hợp bị say bạn chỉ cần uống nước sắc của rễ hoặc thân lá của cây cà gai leo sẽ nhanh chóng tỉnh rượu. Hơn thế nữa khi bị rắn căn hay đau nhức xương khớp thì cà gai leo là một vị thuốc khá hữu hiệu. 

cây giống Cà gai leo tại vườn ươm

Cây cà gai leo

1. Đặc điểm của cây cà gai leo

Ngoài ra khi quả của cà gai leo chín có hình cầu rất mọng và căng. Khi còn xanh thì màu sắc xanh sẫm và khi chín có màu đỏ tươi cực bắt mắt. Hạt của cà gai leo có màu vàng và dạng dẹt , hình dáng tương đương với hạt ớt hoặc cà chua. Mùa sinh trưởng của cà gai leo từ khoảng tháng 4 đến tháng năm , còn mùa quả rơi thì vào khoảng tháng 7 tới tháng 9.

Ngành Y khoa hiện nay vẫn đang đặt rất nhiều hi vọng vào tác dụng chữa bệnh của cà gai leo. Những thử nghiệm chứng minh tác dụng trong việc chữa các bệnh về gan đang được nghiên cứu và tìm ra những bài thuốc áp dụng trong việc chữa thêm các bệnh khác.

2. Tác dụng của cây cà gai leo

Công dụng chữa các bệnh của cây cà gai leo đã được y học chứng minh có hiệu quả trong việc điều trị các bệnh về gan như viêm gan, xơ gan và ung thư gan… Ngoài ra các bệnh khác chữa theo bài thuốc dân gian bằng cây cà gai leo thì chưa có nghiên cứu khẳng định được hiệu quả và tác dụng.

Trong Đông y cho rằng cà gai leo có vị hơi the, tính ấm và hơi có độc. Ngoài việc chữa các bệnh về gan cây cà gai leo còn có tác dụng trong việc chữa trị bệnh hiệu quả như bệnh tán phong thấp, đau lưng, nhức xương, tiêu độc, tiêu dờm và trừ ho, giảm đau, cầm máu.

Các bộ phận của cây cà gai leo thường được sử dụng với các mục đích khác nhau . Rễ của cây cà  gai leo được sử dụng nhiều nhất để làm thuốc trong y học dân gian. Thường thì sau khi thu hoạch sẽ dùng rễ rửa sạch phơi khô để sử dụng trong việc chữa bệnh.

Thành phần hóa học trong cây cà gai leo thường chứa các chất sau: alcaloid, tinh bột, flavonoid; trong dây có alcaloid. 

3. Tác dụng của cây cà gai leo trong việc chữa viêm gan

Theo một số nghiên cứu mới nhất cho rằng  cây cà gai leo có tác dụng làm thuốc chống viêm và ức chế sự phát triển của sơ gan. Một trong những hoạt chất ấy có tác dụng đó là glycoalcaloid có khả năng ức chế sự phát triển của xơ gan và hoạt chất antioxidant của cà gai leo rất tốt để chống viêm gan.

Theo nhiều kết quả nghiên cứu và thử nghiệm lâm sàng hiện nay thì cho thấy cà gai leo được đánh giá là dược liệu thiên nhiên cực kỳ tốt và hiệu quả cho người bị viêm gan , sơ gan hay gan nhiễm mỡ.

Hơn thế nữa cà gai leo còn có tác dụng giải độc gan hiệu quả và chống viêm mạch.Đối với những bệnh khác thì sử dụng cà gai leo chữa trị theo kinh nghiệm dân gian chứ chưa có nghiên cứu khoa học nào khẳng định.

Các bệnh lý khác như điều trị phong thấp , trị sâu răng , trị đạu nhức xương gân còn sử dụng bài thuốc dân gian từ cây cà gai leo. Ngoài Cà gai leo còn là cây thuốc để trị rắn cắn, giải độc bia rượu và giảm say tàu xe.

Xuất thân từ loài cây mọc hoang dã, tuy nhiên công dụng của cây cà gai leo được chứng minh và giá trị được tăng cao thì cà gai leo được thu hoạch ở khá nhiều nơi. Ngày nay nhận biết được giá trị như thế cà gai leo được nhân giống và mở rộng trồng ở nhiều nơi để làm nguyên liệu bào chế thành nhiều loại dược phẩm hỗ trợ điều trị các bệnh về  gan.

4. Một vài bài thuốc dân gian chữa bệnh của cà gai leo

Cà Gai leo khô thường dùng trị cảm cúm, bệnh dị ứng, ho gà, đau lưng, đau nhức xương, thấp khớp, rắn cắn. Liều dùng 16-20g rễ hoặc thân lá, dạng thuốc sắc, cao lỏng hoặc viên. Dùng ngoài lấy cây tươi giã nát, chiết nước uống và lấy bã đắp. Cao lỏng Cà gai leo dùng ngậm chữa viêm lợi, viêm quanh răng.

Nhân dân còn dùng rễ Cà gai leo xát vào răng khi uống rượu để tránh say rượu; cũng dùng rễ sắc nước cho người bị say uống để giải say.

Nghiên cứu cây Cà gai leo làm thuốc chống viêm gan và ức chế xơ gan

– Dạng chiết toàn phần và glycoalcaloid cà gai leo làm giảm trọng lượng u trên mô hình u hạt thực nghiệm theo thứ tự 42,2% và 35,2%.

– Cả hai chế phẩm trên đều có tác dụng trên men colagenase. Dạng chiết toàn phần làm giảm hàm lượng colagen gan trên mô hình gây xơ gan là 27,0% còn dạng glycoalcaloid là 27,6%.

– Hoạt chất chống oxy hoá (HTCO) in vivo là 47,5% .

– Kết quả trên đã chứng minh glycoalcaloid là hoạt chất chính có tác dụng ức chế sự phát

triển xơ gan, chống viêm, bảo vệ gan trong cao toàn phần của cà gai leo.

– Đã nghiên cứu phát hiện những tác dụng dược lý mới của cà gai leo như tác dụng trên hệ miễn dịch, trên tế bào ung thư, cũng như thử tác dụng trên gen gây ung thư của virus và gen ức chế ung thư p53 và Rb.

– Đã xác định độc tính cấp và độc tính bán trường diễn, độc tính trường diến của cà gai leo.

Những kết quả nghiên cứu trên đã đã chứng minh cho việc sử dụng Cà gai leo để giải độc gan và chống viêm mạnh của người dân, điều này cũng cho thấy cây thuốc nam của chúng ta có tác dụng mạnh và sẽ góp phần không nhỏ vào sự nghiệp chăm sóc và bảo vệ sức khỏe của người dân nếu được quan tâm đúng mức

6. Giá trị kinh tế trồng cà gai leo

Chi phí đầu tư cây cà gai leo : 

- Chi phí cây giống :40.000 cây/1 ha (khoảng 40 triệu)

- Chi phí phân bón: 8.000.000 – 12.000.000 đồng/ha/năm

Thời gian thu hoạch: sau khi trồng 6 tháng

Quy cách thu hoạch: dây và lá

Hiệu quả kinh tế của cây cà gai leo :

- Sau từ 1 năm sinh trưởng trong điều kiện chăm sóc đúng quy trình, 1 ha trồng cà gai leo cho thu 10-12 tấn sản lượng đã phơi khô.

- Lợi nhuận đạt được ( sau khi đã trừ các chi phí) tối thiểu từ : 200.000.000 – 250.000.000/ha/năm

7. Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây cà gai leo

Cách chọn giống cà gai leo

Cà gai leo tại vườn ươm

Việc chọn giống cà gai leo là khâu rất quan trọng bởi vì có liên quan đến toàn bộ quá trình phát triển của cây. Vì vậy tôi sẽ giúp các bạn lựa chọn những quả giống sao cho đạt năng xuất nhất.

Để chọn giống tốt nên bạn chọn những quả già to chín mọng màu đỏ, không nên chọn những quả xanh vì hạt sẽ không đạt chất lượng, phơi khô cả quả cho đến khi da quả nhăn lại và chuyển thành màu đen. Sau đó bạn mang tách lớp vỏ bên ngoài ra để lấy hạt cà gai leo. Khi trồng cho hạt vào nước khoảng 40ºc ngâm 15 phút, mục đích ngâm nước ấm là để nhanh nảy mầm. Đối với những hạt nổi lên mặt nước thì vớt bỏ đi vì đây là những hạt lép.

Cách trồng cây cà gai leo

Sau khi lựa chọn giống xong tiếp theo là chuẩn bị khu đất để gieo hạt. Bạn cần xới đất lên cho xốp rồi sau đó dùng phân lót như vi sinh rải lên mặt đất, trộn đều phân và đất , rạch những lỗ nhỏ cho khoảng 3-5 hạt vào rải một ít đất lên trên, lưu ý nếu rải nhiều thì sẽ lâu nảy mầm .  Sau khi xong bạn dùng rơm khô đậy lên mặt ,để tránh tình trạng bị kiến tha hạt đi, chúng ta nên vảy một ít thuốc trừ sâu lên . Sau khi đã hoàn thành việc gieo hạt xuống đất, dùng nước tưới nhẹ lên , mỗi ngày nên tưới 2 lần vào buổi sáng và chiều.

Sau khoảng 6-7 ngày hạt sẽ nảy mầm thành cây con, lúc này ta giỡ bỏ lớp rơm đậy trên mặt để cây phát triển.

Cà gai leo chuẩn bị thu hoạch

Cách chăm bón cây cà gai leo

Khi gieo hạt xong chờ khoảng một thời gian đợi cây phát triển khoảng 1 gang tay thì ta nên nhổ bớt cây con đi vì  mỗi gốc để lại 1 cây, như vậy cây sẽ phát triển nhanh hơn. Sau đó bạn dựng cây để cho thân bắt đầu leo. Để cây lớn nhanh hơn bạn bón phân ure vào gốc, mỗi gốc chỉ cho một nhúm nhỏ để kích thích ra rễ, nếu bón quá liều lượng sẽ làm chết rễ. Cung cấp nước hàng ngày cho cây, không tưới quá nhiều nước vì cây sẽ bị úng rễ.

Cà gai leo là loại cây dễ sinh trưởng và phát triển nên quá trình chăm bón cũng không gặp khó khăn.

Thời gian thu hoạch cà gai leo

Sau 2 tháng trồng cấy , cây sẽ cho hoa và quả. Cây từ tháng thứ 6 trở lên mới chứa nhiều dược tính, đây cũng là thời điểm thích hợp để thu hoạch